Seçim, Fırsat Maliyeti ve Parasal Maliyet
Tüm isteklerimizi karşılamadaki güçlük, bizi sınırlı kaynaklarımızı en iyi şekilde nasıl kullanabileceğimiz konusunda seçim yapmaya zorlamaktadır. Kıt kaynakların nasıl kullanılacağı konusunda akılcı seçimlerin yapılması ekonominin temel konusunu oluşturmaktadır. Akılcı (rasyonel) seçimlerin yapılabilmesi için, dikkate alınan her bir seçenek ya da alternatife ilişkin fayda ve maliyetlerin karşılaştırılması gerekir. Belirli bir karar ya da seçimin sağladığı fayda, bu seçime ilişkin maliyeti aşıyorsa, refah düzeyimiz yükselecektir ve bu seçim rasyonel bir seçimdir.
Ekonominin bize öğrettiği temel derslerden biri, yaptığımız tüm seçimlerin bir maliyet içermesidir, yani bedavacılık söz konusu değildir. Beğendiğimiz bir şeyi elde etmek istediğimizde ya da bir şey yapmak istediğimizde, alternatif başka bir şeye sahip olmaktan ya da başka bir şeyi yapmaktan vazgeçmemiz gerekir. Belirli bir tercih ya da davranış için vazgeçmek zorunda kaldığımız en değerli alternatif bu seçimin ya da davranışın fırsat maliyetidir. Alternatif maliyet olarak da adlandırılan fırsat maliyeti, kısaca bir kararı uygularken vazgeçilen karar şeklinde tanımlayabiliriz.
Örneğin, bir kentin belediye başkanı kentte raylı sistem ile taşımacılık projesini ön plana çıkarır ise, yolların düzenlenmesi, parkların düzenlenmesi, ışıklandırma, halk kütüphanesi vb. gibi harcamalarda kısıtlama yapmak zorunda kalır. İşte raylı sistem ile taşımacılığın fırsat maliyeti, bu sistem yerine yapılabilecek şeylerdir.
Ekonominin bize öğrettiği temel derslerden biri, yaptığımız tüm seçimlerin bir maliyet içermesidir, yani bedavacılık söz konusu değildir. Beğendiğimiz bir şeyi elde etmek istediğimizde ya da bir şey yapmak istediğimizde, alternatif başka bir şeye sahip olmaktan ya da başka bir şeyi yapmaktan vazgeçmemiz gerekir. Belirli bir tercih ya da davranış için vazgeçmek zorunda kaldığımız en değerli alternatif bu seçimin ya da davranışın fırsat maliyetidir. Alternatif maliyet olarak da adlandırılan fırsat maliyeti, kısaca bir kararı uygularken vazgeçilen karar şeklinde tanımlayabiliriz.
Örneğin, bir kentin belediye başkanı kentte raylı sistem ile taşımacılık projesini ön plana çıkarır ise, yolların düzenlenmesi, parkların düzenlenmesi, ışıklandırma, halk kütüphanesi vb. gibi harcamalarda kısıtlama yapmak zorunda kalır. İşte raylı sistem ile taşımacılığın fırsat maliyeti, bu sistem yerine yapılabilecek şeylerdir.
Fırsat Maliyeti ve Parasal Maliyet
Kıtlıkla karşı karşıya bulunan insanların yaptıkları tercihleri; fırsat maliyeti önemli ölçüde etkiler. Eğer bir mal ya da hizmetin fırsat maliyeti artıyorsa insanlar bunun alımını azaltır ve bunun yerine daha ucuz olanı ikame etmeye çalışır. Bu çerçevede; fırsat maliyeti ile fiyat arasındaki ilişkiyi bilmek çok önemlidir. Piyasa ekonomilerinde her şeyin bir fiyatı vardır. Ancak bir malın, örneğin bir arabanın gerçek maliyeti piyasa fiyatı değildir. Çünkü arabanın gerçek maliyeti, araba üretimi nedeniyle vazgeçilen üretilemeyen diğer şeylerin(buzdolabı, bilgisayar, televizyon...) değeridir. Yani fırsat maliyetine, bir otomobil üretimi için ekonominin katlandığı gerçek fedakarlık olarak bakabiliriz. İyi işlenen bir piyasada bir malın fiyatı ile fırsat maliyeti arasında çok yakın bir ilişki vardır. Bir malı satın almak için vazgeçtiğimiz para miktarı o mal için parasal maliyettir.
